* مقایسه دقیق انواع شیرین کننده ها از نظر ایمنی و کاربرد:

تحقیقات جدید انجام شده در حیطه شیرین کننده های مصنوعی، نتایج جدیدی را مبنی بر وجود برخی عوارض محتمل در اثر مصرف این ترکیبات به ما نشان می دهند که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم:

1) ارتباط با دیابت و مقاومت به انسولین: برخی مطالعات نشان داده اند که مصرف طولانی مدت شیرین کننده ها ممکن است با تغییر در میکروبیوم روده، تحمل گلوکز را کاهش دهد. اما سازمان FDA این ارتباط را قطعی نمی داند و معتقد است این نتایج در حیوانات آزمایشگاهی ممکن است به انسان قابل تعمیم نباشد.

2) تأثیر بر سلامت مغز: نتایج حاصل از مطالعه ای که در سال 2024 انجام شد، نشان داد که مصرف زیاد آسپارتام با افزایش خطر سکته مغزی در افراد مسن مرتبط است، البته این ادعا نیاز به بررسی بیشتری دارد.

3) ارتباط با ابتلا به سرطان: ساخارین در دهه ۱۹۷۰ به دلیل ایجاد سرطان مثانه در موش ها مورد انتقاد قرار گرفت، اما بعدها مشخص شد این اثر فقط در موش ها و با دوزهای بسیار بالا رخ می دهد. همچنین دو ترکیب سوکرالوز و آسپارتام، توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان در گروه "غیرسرطان زا برای انسان" طبقه بندی شده اند.

* چند توصیه برای مصرف ایمن شیرین کننده های مصنوعی برای شما داریم:

1) میزان مجاز روزانه را رعایت کنید:

- آسپارتام: ۵۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن

- سوکرالوز: ۵ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن

2) ترکیب با شیرین کننده های طبیعی: مثلاً استفاده از "استویا + اریتریتول" برای پخت و پز

3) پرهیز از مصرف در کودکان و زنان باردار به دلیل حساسیت بیشتر این گروه ها

4) نظارت بر واکنش های فردی: برخی افراد پس از مصرف شیرین کننده های مصنوعی دچار سردرد، نفخ یا واکنش های آلرژیک می شوند.

* شیرین کننده های مصنوعی و دیابت:

یکی دیگر از سؤالات پر تکرار در مورد شیرین کننده های مصنوعی، در مورد نوع تأثیر این ترکیبات بر ابتلا به دیابت می باشد. در این زمینه، ادعای اصلی این ترکیبات، کمک به کنترل قند خون می باشد؛ به این صورت که این شیرین کننده ها مستقیما قند خون را افزایش نمی دهند (شاخص گلیسمی صفر دارند)، بنابراین به عنوان جایگزین شکر برای افراد مبتلا به دیابت توصیه شده اند.

با این وجود، نگرانی هایی در مورد نتایج حاصل از تحقیقات اخیر وجود دارد که مصرف زیاد سوکرالوز و ساخارین ممکن است با تغییر در میکروبیوم روده، تحمل گلوکز را کاهش دهد و همچنین منجر به افزایش مقاومت به انسولین، در برخی افراد مستعد شود.

البته باید این نکته را در نظر داشت که، این اثر در همه افراد یکسان نیست و به عوامل ژنتیکی، رژیم غذایی کلی و نوع شیرین کننده بستگی دارد.

در این راستا می توان گفت که برای افراد مبتلا به دیابت، استویا با کمترین تأثیر بر قند خون و میکروبیوم و اریتریتول با میزان پایین جذب، بهترین انتخاب می باشند. همچنین این افراد باید در مصرف سوربیتول و مالتیتول احتیاط کنند زیرا ممکن است قند خون را کمی افزایش دهند و منجر به افزایش علایم سندروم روده تحریک پذیر (IBS) شوند. همچنین مصرف آسپارتام در برخی افراد با افزایش هوس شیرینی مرتبط است.

* شیرین کننده های مصنوعی و سندرم روده تحریک پذیر (IBS)

بسیاری از شیرین کننده ها در روده بزرگ تخمیر می شوند و در نتیجه منجر به ایجاد نفخ و اسهال می شوند و علاوه بر این با ایجاد اثر اسمزی، باعث افزایش ورود آب به روده و افزایش اسهال در فرد مبتلا می شوند./ف.نوروزی فرد

* بهترین و بدترین شیرین کننده ها برای دیابت و  IBS

"دکتر سعید شرافت  منش"دکترای تخصصی تغذیه، دانشکده تغذیه و علوم غذایی علوم پزشکی شیراز