در سال‌های اخیر، به‌ویژه در پی شیوع ویروس کرونا (COVID-19) ، توجه عمومی و علمی به مسئله انتقال ویروس‌ها از طریق سطوح افزایش یافته است.  یکی از جنبه‌های مهم این نگرانی، احتمال بقای ویروس‌ها روی بسته‌بندی مواد غذایی و نقش آن‌ها در انتقال بیماری است.  بررسی‌ها نشان می‌دهد که برخی ویروس‌ها از جمله ویروس کرونا (SARS-CoV-2) ،نوروویروس و ویروس هپاتیت A می‌توانند تا ساعت‌ها یا حتی روزها روی سطوحی مانند پلاستیک، مقوا و فلز باقی بمانند.

این موضوع به‌ویژه در فروشگاه‌ها، انبارها، حمل‌ونقل و زمان تحویل مواد غذایی می‌تواند یک تهدید جدی برای سلامت عمومی تلقی شود. بقای ویروس‌ها به نوع ویروس، شرایط محیطی (دما، رطوبت و نور)، و نوع ماده بسته‌بندی بستگی دارد.

ویروس‌هایی مانند ویروس کرونا که یک ویروس غشایی هستند، معمولاً نسبت به ویروس‌های غیرغشایی حساس‌تر به شرایط محیطی هستند و احتمالاً مدت زمان کمتری روی سطوح زنده می‌مانند. تحقیقات نشان داده‌اند که ویروس  SARS-CoV-2تا 72 ساعت روی پلاستیک و استیل زنده می‌ماند. بنابراین بسته‌بندی‌های پلاستیکی و فلزی می‌توانند محیط‌های متفاوتی برای بقا فراهم کنند.

برخی ویروس‌ها ممکن است مدت بیشتری روی پلاستیک بمانند، در حالی که روی سطوح فلزی یا مقوایی ممکن است بقای آن‌ها کمتر باشد. همانطور ک گفته شد یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر بقای ویروس ها، شرایط محیطی می باشد.

شرایط دمایی و رطوبتی تأثیر زیادی بر بقای ویروس‌ها دارند. در دماهای پایین (مانند یخچال یا فریزر) برخی ویروس‌ها می‌توانند مدت زمان طولانی‌تری روی سطوح باقی بمانند، در حالی که در دماهای بالا یا در معرض نور خورشید سریع‌تر غیرفعال می‌شوند.

با وجود اینکه ویروس‌ها می‌توانند بر روی بسته‌بندی‌ها باقی بمانند، اما احتمال انتقال ویروس از طریق بسته‌بندی مواد غذایی نسبت به تماس مستقیم با فرد آلوده یا سطوح آلوده بسیار کم است. تحقیقات نشان داده‌اند که ویروس‌ها بیشتر از طریق تنفس یا تماس مستقیم با فرد آلوده منتقل می‌شوند تا از طریق سطوح. با این وجود راهکارهای پیشگیرانهزیر برای کاهش خطر انتقال ویروس‌ها از بسته‌بندی‌ها توصیه می گردد:

• ضدعفونی کردن بسته‌ها در زمان دریافت به‌ویژه برای اقلام سرد و تازه.
• شستن دست‌ها بعد از باز کردن بسته یا تماس با بسته‌بندی مواد غذایی.
• اجتناب از لمس صورت، دهان و چشم‌ها هنگام کار با محصولات خریداری‌شده
• آموزش کارکنان انبار و حمل‌ونقل برای رعایت بهداشت فردی و استفاده از ماسک و دستکش
•  نگهداری بسته‌ها برای چند ساعت یا چند روز در فضای ایمن، قبل از استفاده (در صورت امکان)
• خوردن غذاهای پخته: ویروس‌ها معمولاً در دماهای بالا (به‌ویژه در حین پخت‌وپز) غیرفعال می‌شوند. بنابراین مصرف غذاهایی که به خوبی پخته شده‌اند، ایمن‌تر است.

بنابراین اگرچه احتمال انتقال ویروس‌ها از طریق بسته‌بندی مواد غذایی کم است، اما رعایت اقدامات بهداشتی همچنان توصیه می‌شود. این اقدامات شامل شستن دست‌ها، پاک‌سازی سطوح و بسته‌بندی مواد غذایی و پخت صحیح غذا هستند تا احتمال ابتلا به بیماری کاهش یابد.

"الهام باباعلی" کارشناس ارشد بهداشت و ایمنی موادغذایی دانشکده تغذیه و علوم غذایی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز