دیابت نوع 1:

این بیماری با نام دیابت جوانان یا دیابت وابسته به انسولین نیز شناخته می شود؛ که در اثر عدم توانایی بدن در تولید مقادیر کافی انسولین به وجود می آید. حدود 10 تا 15 درصد افراد مبتلا به دیابت، به دیابت نوع اول دچار هستند. این نوع از دیابت، اغلب در کودکان و گاهی در بزرگسالان کمتر از 40 سال بروز می کند؛ اگرچه در هر سنی ابتلا به این بیماری نیز امکان پذیر می باشد.

کنترل بیماری دیابت نوع اول بر چند اصل استوار است:

• دریافت انسولین
• رعایت رژیم غذایی صحیح و مناسب
• فعالیت ورزشی منظم
• داشتن آگاهی لازم در رابطه با کنترل بیماری
• حفظ آرامش و کاهش سطح استرس

شناخت انواع داروی انسولین:

• طولانی اثر (انسولین گلارژین یا لانتوس)
• کوتاه اثر (انسولین شفاف (رگولار))
• متوسط اثر (انسولین کدر یا شیری (ان پی اچ))
•  سریع اثر (انسولین آسپارت، لیسپرو یا نوورپید)

انسولین گلارژین یا لانتوس: این انسولین بلند اثر بوده و در طول شبانه روز اثر ثابتی دارد و اوج اثر ندارد.

انسولین رگولار: شروع اثر آن 1-5/0 ساعت و اوج اثرش 5/2-2 ساعت بعد از تزریق می باشد. بنابراین باید حداکثر نیم ساعت پس از تزریق، وعده ی غذایی اصلی مصرف شود و یک میان وعده هم در ساعت اوج اثر انسولین مصرف شود.

انسولین ان پی اچ: شروع اثر آن 2 ساعت و اوج اثرش حدود 8 ساعت بعد از تزریق می باشد، پس باید در ساعت اوج اثر آن یک میان وعده مصرف گردد. هنگامی که این انسولین قبل از شام تزریق شود، چون اوج اثر آن در نیمه شب می باشد، ممکن است فرد در خواب دچار افت قند خون گردد و لازم است که قبل از خواب حداقل یک واحد از گروه نان و غلات دریافت نمود.

انسولین آسپارت، لیسپرو یا نوورپید: انسولین های  سریع اثر، روزانه 3 مرتبه و قبل از هر وعده ی غذایی تزریق می شوند. شروع اثر آنها 15 دقیقه و اوج اثر آن 90-60 دقیقه پس از تزریق می باشد؛ لذا بایستی بلافاصله پس از تزریق، مصرف وعده غذایی صورت گیرد.

علائم افزایش قند خون:

خشکی دهان، برافروختگی، بداخلاقی، بوی استون دهان 

درمان افزایش قند خون:

* مصرف آب با دفعات زیاد و حجم کم توصیه می شود.

* در صورتی که قند خون بیش از (mg/dl)350 باشد با تماس با پزشک میزان دوز انسولین لازم را پرسیده و تزریق کنید.

علائم عمده افت قند خون:

تپش قلب، لرزش، خستگی، گرسنگی، تعریق، سردرد و سرگیجه

درمان افت قند خون:

با بروز هر یک از این علایم، قند خون چک شود و در صورت پایین بودن، 15 گرم کربوهیدرات سریع الجذب مصرف گردد. سپس قندخون مجددا چک شود و اگر همچنان سطح آن پایین بود، دوباره همین میزان قند مصرف گردد و درصورتیکه بعد از گذشت یک ساعت، قند خون به حد نرمال نرسید، توصیه می گردد که فرد به نزدیک ترین مرکز جامع خدمات سلامت و یا بیمارستان منتقل شود./ف.نوروزی فرد

«دکتر سعید شرافت  منش» دکترای تخصصی تغذیه، دانشکده تغذیه و علوم غذایی دانشگاه علوم پزشکی شیراز