اهمیت توجه به تغذیه سالم از سنین پیش دبستانی و دبستان
اهمیت توجه به تغذیه سالم از سنین پیش دبستانی و دبستان
سنین پیش دبستانی و دبستان، مرحله ای از زندگی است که به لحاظ فیزیولوژیک، با کندتر شدن سرعت رشد کودکان توصیف می شود؛ به گونه ای که تا زمان آغاز دوران بلوغ به طور متوسط در هر سال، حدود سه تا چهار کیلوگرم به وزن و شش تا هشت سانتی متر به قد آنان افزوده می شود.
این در حالی است که در همین دوران، تغییرات قابل ملاحظه ای در تکامل اجتماعی، شناختی، احساسی، استقلال و هویت کودک رخ می دهد.
با توجه به الگوبرداری کودک از محیط اطراف و خانواده، بهره گیری از الگو و عادات صحیح تغذیه ای در خانواده از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
چنین الگو و عادات تغذیه ای به طور مشخص، ضمن تعیین میزان دستیابی به اهداف تامین نیازهای مواد مغذی موردنیاز برای رشد و تکامل جسمی و ذهنی کودک، تعیین کننده وضعیت سلامت و بیماری و نیز احتمال ابتلا به بیماری های مزمن در سال های آتی و به ویژه دوران بزرگسالی و سالمندی است.
به علاوه، از آنجا که کودکان در این دوران در حال یادگیری هستند، عادت های غلط تغذیه ای ضمن ایجاد اختلال رشد، به کاهش قدرت یادگیری آنان نیز دامن می زند.
نهادینه شدن تمایل به غذاهایی با میزان بالای نمک، قند و چربی و نیز تغییز ذائقه کودک به مصرف غذاهای خوش نمک/شور، شیرین و پرچرب از همین سنین آغاز می شود.
این مسئله در کنار فعالیت فیزیکی محدود در کودک به دلیل افزایش ساعات بی تحرکی حین تماشای تلویزیون، استفاده از تلفن همراه یا بازی های رایانه ای، شاغل بودن مادر، تبلیغات پر زرق و برق صنعت غذا از برخی اقلام خوراکی فاقد ارزش غذایی و در برخی موارد کم توجهی مادر، کودک را به تدریج به سمت اضافه وزن سوق می یابد.
اهمیت این معضل زمانی دو چندان می شود که بدانیم کودکان و نوجوانان مبتلا به اضافه وزن و چاقی با احتمال بیشتری، بزرگسالان چاق خواهند بود و ابتلا به چاقی خطر ابتلا به انواع بیماری های مزمن از قبیل بیماری های قلبی عروقی، اختلال چربی خون، پرفشاری خون و انواع سرطان را به شدت افزایش می دهد.
از دیگر مشکلات شایع تغذیه ای در این گروه سنی می توان به سوء تغذیه پروتئین_انرژی، کمبود ویتامین هایی همچون ویتامینA، گروهBوDو نیز کمبود برخی مواد معدنی از جمله آهن، به صورت کمبود یا کم‌خونی فقر آهن، کمبود روی و ید اشاره کرد که هر یک به نوبه خود پیامدهای گوناگونی بر سلامت جسمی و ذهنی کودک در این دوران و آینده نه چندان دور به دنبال دارد.
از این رو آشنایی با ویژگی های تغذیه در این دوران و راهکارهای برخورد صحیح با هریک از آنها می تواند در این رابطه راهگشا باشد.
«سیده مریم عبداله زاده»، دکتری تخصصی تغذیه دانشکده تغذیه و علوم غذایی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز
سنین پیش دبستانی و دبستان، مرحله ای از زندگی است که به لحاظ فیزیولوژیک، با کندتر شدن سرعت رشد کودکان توصیف می شود؛ به گونه ای که تا زمان آغاز دوران بلوغ به طور متوسط در هر سال، حدود سه تا چهار کیلوگرم به وزن و شش تا هشت سانتی متر به قد آنان افزوده می شود.
این در حالی است که در همین دوران، تغییرات قابل ملاحظه ای در تکامل اجتماعی، شناختی، احساسی، استقلال و هویت کودک رخ می دهد.
با توجه به الگوبرداری کودک از محیط اطراف و خانواده، بهره گیری از الگو و عادات صحیح تغذیه ای در خانواده از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
چنین الگو و عادات تغذیه ای به طور مشخص، ضمن تعیین میزان دستیابی به اهداف تامین نیازهای مواد مغذی موردنیاز برای رشد و تکامل جسمی و ذهنی کودک، تعیین کننده وضعیت سلامت و بیماری و نیز احتمال ابتلا به بیماری های مزمن در سال های آتی و به ویژه دوران بزرگسالی و سالمندی است.
به علاوه، از آنجا که کودکان در این دوران در حال یادگیری هستند، عادت های غلط تغذیه ای ضمن ایجاد اختلال رشد، به کاهش قدرت یادگیری آنان نیز دامن می زند.
نهادینه شدن تمایل به غذاهایی با میزان بالای نمک، قند و چربی و نیز تغییز ذائقه کودک به مصرف غذاهای خوش نمک/شور، شیرین و پرچرب از همین سنین آغاز می شود.
این مسئله در کنار فعالیت فیزیکی محدود در کودک به دلیل افزایش ساعات بی تحرکی حین تماشای تلویزیون، استفاده از تلفن همراه یا بازی های رایانه ای، شاغل بودن مادر، تبلیغات پر زرق و برق صنعت غذا از برخی اقلام خوراکی فاقد ارزش غذایی و در برخی موارد کم توجهی مادر، کودک را به تدریج به سمت اضافه وزن سوق می یابد.
اهمیت این معضل زمانی دو چندان می شود که بدانیم کودکان و نوجوانان مبتلا به اضافه وزن و چاقی با احتمال بیشتری، بزرگسالان چاق خواهند بود و ابتلا به چاقی خطر ابتلا به انواع بیماری های مزمن از قبیل بیماری های قلبی عروقی، اختلال چربی خون، پرفشاری خون و انواع سرطان را به شدت افزایش می دهد.
از دیگر مشکلات شایع تغذیه ای در این گروه سنی می توان به سوء تغذیه پروتئین_انرژی، کمبود ویتامین هایی همچون ویتامین A، گروه B و D و نیز کمبود برخی مواد معدنی از جمله آهن، به صورت کمبود یا کم‌خونی فقر آهن، کمبود روی و ید اشاره کرد که هر یک به نوبه خود پیامدهای گوناگونی بر سلامت جسمی و ذهنی کودک در این دوران و آینده نه چندان دور به دنبال دارد.
از این رو آشنایی با ویژگی های تغذیه در این دوران و راهکارهای برخورد صحیح با هریک از آنها می تواند در این رابطه راهگشا باشد.
«سیده مریم عبداله زاده»، دکتری تخصصی تغذیه دانشکده تغذیه و علوم غذایی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز