کم کاری تیروئید یکی از بیماری های شایع غدد است که باعث کاهش تولید و ترشح هورمون های تیروئیدی می شود. کم کاری تیروئید باعث کاهش سرعت واکنش های سوخت و ساز و در نتیجه کاهش سرعت متابولیسم می شود.

شایعترین علائم آن خستگی، افزایش وزن، ریزش مو، عدم تحمل سرما، خشکی پوست، احساس خواب آلودگی و افسردگی است.

تیروئید یک غده پروانه ای شکل کوچک است که در جلوی گردن وجود دارد. هورمون های تولید شده توسط غده تیروئید،تری یدوتیرونین و تیروکسین تاثیر زیادی بر سلامت فرد دارند و بر تمام جنبه های متابولیسم فرد اثر می گذارند.

چه عواملی باعث ایجاد کم کاری تیروئید می شوند؟

دلایل مختلفی می تواند وجود داشته باشد، از جمله بیماری خود ایمنی، درمان پرکاری تیروئید، پرتو درمانی، جراحی تنیروئید و برخی داروها، بیماری مادرزادی، بارداری و کمبود ید.

غده تیروئید در تنظیم سوخت و ساز و متابولیسم بدن نقش دارد. زمانی که بیش از حد کار کند، ممکن است که بدن شما لاغر شود و زمانی که کمتر از حد معمول کار کند، ممکن اسن که بدن شما چاق شود بنابراین یکی از مهمترین علائمی که ممکن است در کم کاری تیروئید با آن مواجه شوید چاقی است.

برای کنترل این بیماری در کنار رعایت رژیم غذایی و افزایش فعالیت بدنی، می بایست حتما تحت نظر متخصص تغذیه مربوطه، دارودرمانی نیز انجام شود و رژیم غذایی به تنهایی نمی تواند در درمان آن موثر باشد.

تحقیفات نشان می دهند ورزش های هوازی متوسط تا شدید می توانند باعث افزایش سطح هورمون تیروئید شوند که این هم به نوبه خود می تواند به تسریع سوخت و ساز بدن کمک کند. ورزش هایی همچون پیاده روی سریع، دویدن، کوهنوردی و قایقرانی برای این منظور مناسب هستند.

در رژیم غذایی کم کاری تیروئید چه چیزهایی بخوریم؟
ید: ید ماده معدنی ضروری برای تولید هورمون های تیروئیدی است، بنابراین افرادی که کمبود ید دارند در معرض خطر ابتلا به کم کاری تیروئید هستند. اگر کمبود ید دارید، نمک ید دار را به غذایتان اضافه کنید و غذاهای غنی از ید مانند غذاهای دریایی، ماهی، لبنیات و تخم مرغ مصرف کنید.نوع نمک مصرفی شما نیز حتما از نوع نمک تصفیه شده ید دار باشد (برای از بین نرفتن ید نمک، آن را در پایان غذا اضافه کنید). ید از طریق مواد غذایی تامین می شود و نیازی به مصرف مکمل آن وجود ندارد چرا که مصرف بیش از حد آن می تواند به غده تیروئید آسیب بزند. 

سلنیوم: سلنیوم برای فعال کردن هورمون های تیروئیدی مورد استفاده قرار می گیرد به نحوی که بدن بتواند از هورمون های تیروئیدی استغاده کند. از جمله غذاهای غنی از سلنیوم می توان به بادام برزیلی، ماهی تن، ساردین، تخم مرغ و حبوبات اشاره کرد.                                                                        روی: روی نیز به فعالسازی هورمون های تیروئیدی کمک می کند. از جمله منابع غنی از روی می توان به گوشت قرمز و گوشت مرغ، مغزها، حبوبات و صدف اشاره کرد.

بعضی از غذاها هم می توانند برای کم کاری تیروئید مضر باشند و بیمار مبتلا به کم کاری تیروئید باید در مصرف آن ها احتیاط کند. از جمله مواد غذایی حاوی گواتروژن مانند سویا، سبزیجات خانواده کلم، برخی آجیل ها و دانه ها مانند بادام زمینی. البته شما میتوانید با پختن مواد غذایی گواتروژن، این مواد را غیر فعال کنید.

افراد مبتلا به کم کاری تیروئید باید رژیم غذایی بر پایه مصرف سبزیجات، میوه ها و گوشت ها داشته باشند و از مصرف غذاهای فراوری شده مانند سوسیس، کالباس، فست فود، کیک ها و ... خودداری کنند و انرژی رژیم غذایی آن ها اندکی کمتر از افراد عادی باشد تا از اضافه وزن و چاقی بیمار جلوگیری کند./ف.نوروزی فرد

«صبا خطاپوش» کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشکده تغذیه و علوم غذایی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز