تارترازین(E102)یکی از رنگ های مصنوعیغیرمجاز در مواد غذایی است، که ممکن استبرای ایجاد رنگ در فرآورده های گوشتی، زعفران تقلبی، نوشیدنی های بدون الکل، پشمک، کیک، شیرینی، نبات، سوپ های آماده، مربا، سس های آماده، بستنی، آب نبات، آدامس،ژله، ژلاتین، مارمالاد، چیپس و پفک،نوشابه، نوشیدنی های انرژی زا و دسرهای فوری مورد استفاده قرار گیرد.
تارترازین به تنهایی برای ایجاد رنگ زرد و یا در ترکیب با سایر رنگ‌ها برای ایجاد رنگ سبز استفاده می‌شود.ارزانی، پایداری و شباهت زیاد تارترازین به زعفران و فروش تقلبی آن به جای زعفران باعث شده تا در فرآورده‌های غذایی، بیشتر از سایر رنگ های مصنوعی دیگر مورد استفاده قرار گیرد.
این دسته از رنگ هاﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮوز اﺛﺮات نامطلوب ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺘﻲ انسان می شود که در این زمینه می توان بهکاهش فلور میکروبی روده، بروز سرطان و آلرژی اشاره کرد. طی مطالعات انجام شده، تارترازین در روده تجزیه شده و با تبدیل شدن به آمین‌های آروماتیک موجبواکنشهای آلرژیک (آسم، اگزما، پورپورا) در بیماران دارای آسم و حساسیت به آسپرین،میگرن در بزرگسالان و بیش فعالی در کودکان با بروز رفتار‌های تکانشی و از دست دادن تمرکزمیشود.
به دلیل نبود آگاهی از مضرات این ماده و سودجویی برخی مراکز و نداشتن اطلاع کافی از میزان مصرف آن،رستوران‌ها، قنادی‌ها و مردم گاهی در حد زیادی از آن مصرف می‌کنند که عوارض بیشتری را به همراه دارد.
طبق استانداردهای جهانی میزان دریافت مجاز روزانه تعیین شده برای تارترازین 5/7-0 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است، با این حال طبق دستورالعمل موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، تارترازین جزو رنگ‌های غیرمجاز اعلام شده و استفاده از آن به هر مقدار در مواد غذایی ممنوع است.بنابراینتوصیه می شود:
·به دلیل دشواری تشخیص موارد تقلب در زعفران (استفاده از تارترازین به جای زعفران)، از زعفران هایی که دارای مجوز رسمی از اداره استاندارد و تحقیقات صنعتی و اداره نظارت بر مواد غذایی است، استفاده شود.
·کودکان در طول روز به دلیل استفاده از شکلات، ژله، پاستیل، چیپس و پفک، نوشیدنی و بسیاری از محصولات رنگی دیگر بیشتر در معرض اثرات خطرناک و نامطلوب تارترازین قرار می‌گیرند. با توجه به اینکه اینخوراکیها فاقد ارزش تغدیه‌ای هستند، باید با تدابیر هوشمندانه میزان مصرف این خوراکی ها را در کودکان محدود کرد.
·هنگام خرید خوراکی های رنگی برای کودکان، با چک کردن جدول اطلاعات تغذیه ای و مواد تشکیل دهنده روی بسته بندی اطمینان حاصل شود که از مواد شیمیایی مجاز در ترکیب آن استفاده شده است.
·با توجه به عوارض و ایجاد آلرژی به وسیله تارترازین حتی در مقادیر بسیار کم، افراد دارای سابقه حساسیت تا حد امکان از خوردن غذاهای حاوی رنگ خودداری کنند.
·لازم نیست برای تزئین و شکل دادن به غذاها به ویژه کیک تولد از رنگ‌های مصنوعی و مضر استفاده شود، شناخت و استفاده از رنگ های طبیعی می‌تواند سلامتی ما و کودکانمان را تضمین کند.
·هنگام خریدرنگهای خوراکی از فروشنده‌های لوازم قنادی به بسته بندی، تاریخ مصرف و مجوز بهداشتی محصول توجه شود و از خرید رنگ‌های خوراکی به صورت فله و فاقد پروانه بهداشتی خودداری کنیم.
«هاجر ذوالفقاری»، کارشناس ارشد بهداشت و ایمنی مواد غذایی دانشکده تغذیه و علوم غذایی، دانشگاه علوم پزشمی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز
تارترازین (E102) یکی از رنگ های مصنوعی غیرمجاز در مواد غذایی است، که ممکن است برای ایجاد رنگ در فرآورده های گوشتی، زعفران تقلبی، نوشیدنی های بدون الکل، پشمک، کیک، شیرینی، نبات، سوپ های آماده، مربا، سس های آماده، بستنی، آب نبات، آدامس، ژله، ژلاتین، مارمالاد، چیپس و پفک، نوشابه، نوشیدنی های انرژی زا و دسرهای فوری مورد استفاده قرار گیرد.
تارترازین به تنهایی برای ایجاد رنگ زرد و یا در ترکیب با سایر رنگ‌ها برای ایجاد رنگ سبز استفاده می‌شود. ارزانی، پایداری و شباهت زیاد تارترازین به زعفران و فروش تقلبی آن به جای زعفران باعث شده تا در فرآورده‌های غذایی، بیشتر از سایر رنگ های مصنوعی دیگر مورد استفاده قرار گیرد.
این دسته از رنگ ها ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮوز اﺛﺮات نامطلوب ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺘﻲ انسان می شود که در این زمینه می توان به کاهش فلور میکروبی روده، بروز سرطان و آلرژی اشاره کرد. طی مطالعات انجام شده، تارترازین در روده تجزیه شده و با تبدیل شدن به آمین‌های آروماتیک موجب واکنش‌های آلرژیک (آسم، اگزما، پورپورا) در بیماران دارای آسم و حساسیت به آسپرین، میگرن در بزرگسالان و بیش فعالی در کودکان با بروز رفتار‌های تکانشی و از دست دادن تمرکز می‌شود.
به دلیل نبود آگاهی از مضرات این ماده و سودجویی برخی مراکز و نداشتن اطلاع کافی از میزان مصرف آن، رستوران‌ها، قنادی‌ها و مردم گاهی در حد زیادی از آن مصرف می‌کنند که عوارض بیشتری را به همراه دارد.
طبق استانداردهای جهانی میزان دریافت مجاز روزانه تعیین شده برای تارترازین 5/7-0 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است، با این حال طبق دستورالعمل موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، تارترازین جزو رنگ‌های غیرمجاز اعلام شده و استفاده از آن به هر مقدار در مواد غذایی ممنوع است. بنابراین توصیه می شود:
· به دلیل دشواری تشخیص موارد تقلب در زعفران (استفاده از تارترازین به جای زعفران)، از زعفران هایی که دارای مجوز رسمی از اداره استاندارد و تحقیقات صنعتی و اداره نظارت بر مواد غذایی است، استفاده شود.
· کودکان در طول روز به دلیل استفاده از شکلات، ژله، پاستیل، چیپس و پفک، نوشیدنی و بسیاری از محصولات رنگی دیگر بیشتر در معرض اثرات خطرناک و نامطلوب تارترازین قرار می‌گیرند. با توجه به اینکه این خوراکی‌ها فاقد ارزش تغدیه‌ای هستند، باید با تدابیر هوشمندانه میزان مصرف این خوراکی ها را در کودکان محدود کرد.
· هنگام خرید خوراکی های رنگی برای کودکان، با چک کردن جدول اطلاعات تغذیه ای و مواد تشکیل دهنده روی بسته بندی اطمینان حاصل شود که از مواد شیمیایی مجاز در ترکیب آن استفاده شده است.
· با توجه به عوارض و ایجاد آلرژی به وسیله تارترازین حتی در مقادیر بسیار کم، افراد دارای سابقه حساسیت تا حد امکان از خوردن غذاهای حاوی رنگ خودداری کنند.
· لازم نیست برای تزئین و شکل دادن به غذاها به ویژه کیک تولد از رنگ‌های مصنوعی و مضر استفاده شود، شناخت و استفاده از رنگ های طبیعی می‌تواند سلامتی ما و کودکانمان را تضمین کند.
· هنگام خرید رنگ‌های خوراکی از فروشنده‌های لوازم قنادی به بسته بندی، تاریخ مصرف و مجوز بهداشتی محصول توجه شود و از خرید رنگ‌های خوراکی به صورت فله و فاقد پروانه بهداشتی خودداری کنیم.
«هاجر ذوالفقاری»، کارشناس ارشد بهداشت و ایمنی مواد غذایی دانشکده تغذیه و علوم غذایی، دانشگاه علوم پزشمی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز