امروزه برای تولید ظروف یکبار مصرف، بطری‌های نگهداری آب و آب معدنی، شیشه‌های شیر نوزادان، اسباب بازی‌ها و پوشش‌ داخلی قوطی‌های کنسرو مواد غذایی و کاغذ چاپی قبض‌های رسید از پلاستیک های پلی کربناته، رزین های اپوکسی و کاغذهای حرارتی استفاده می‌شود که حاوی یک ترکیب شیمیایی به نام بیسفنول (BPA) A هستند. این ترکیب  همچنین در دندانپزشکی، تجهیزات پزشکی، تجهیزات الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

بیسفنول A ساختار و عملکردی شبیه به هورمون استروژن داشته و قابلیت ایجاد آثار استروژنیک و اختلال در عملکرد سیستم غدد درون ریز انسان دارد.

این ترکیب آثار نامطلوبی بر سلامت انسان دارد و  با مشکلاتی از قبیل کاهش باروری در مردان و زنان، سرطان پروستات و غدد پستانی، بلوغ زودرس، دیابت نوع دو، بیماری های قلبی، کبدی و بیش فعالی در کودکان در ارتباط است.

مهمترین منبع جذب بیسفنول A در بدن از طریق رژیم غذایی است. اما به دلیل دارا بودن خاصیت لیپوفیلیک (چربی دوست) می‌تواند از طریق تماس پوستی نیز جذب شود.

بیسفنول A در صورت استفاده غیراصولی و نگهداری نادرست از ظروف پلاستیکی پلی کربناته و یا زنگ زدگی و آسیب دیدگی پوشش داخلی قوطی‌های کنسرو به داخل ماده غذایی مهاجرت کرده و در نهایت وارد بدن می‌شود.

همچنین می‌تواند از طریق دست زدن به فاکتورهای چاپی، کاغذها و رسیدهای بانکی جذب پوست شود. چنانچه فردی که به کاغذهای رسید دارای بیسفنول A دست زده باشد، قبل از خوردن غذا دست‌های خود را نشوید این ترکیب از طریق دستگاه گوارش وارد بدن می‌شود.

با توجه به اینکه امروزه افراد به طور گسترده در معرض بیسفنول A قرار می‌گیرند رعایت راهکارهای زیر جهت کاهش اثرات نامطلوب آن توصیه می‌گردد:

- تهیه و استفاده از بطری های شیر با علامت بدون بیسفنول A (BPA free) برای نوزادان ضروری است.

- نسبت به انتخاب و خرید اسباب بازی کودکان حساس باشید و اطمینان حاصل کنید که اسباب بازی‌های پلاستیکی که برای فرزندتان تهیه می‌کنید از مواد بدون بیسفنول A هستند.

- مصرف غذاهای کنسرو شده را کاهش دهید و روی غذاهای تازه و کامل تمرکز کنید.

- هنگام مصرف غذاهای کنسروی توجه کنید که دیواره‌های داخلی قوطی فاقد آسیب دیدگی یا زنگ‌زدگی باشد. 

- ظروف پلاستیکی پلی کربناته را در مایکروویو قرار ندهید زیرا می‌توانند باعث نشت و نفوذ بیسفنول A به داخل غذا شوند.

- به جای ظروف پلاستیکی و یکبار مصرف از ظروف شیشه ای، چینی یا فولادی برای نگهداری و خوردن غذاهای گرم، مایعات و نوشیدنی های داغ استفاده کنید.

- کاغذ رسید فروشگاه‌ها، دستگاه های پوز و عابربانک ها را زیاد با دستتان لمس نکنید و از نگهداری آن‌ها خودداری کنید.

- هنگام خرید، فقط در صورت ضرورت رسید دریافت کنید و رسیدهای خریدتان را در تماس با مواد غذایی قرار ندهید.

- اگر فروشنده هستید دست خود را مرتب بشویید و کاغذهای رسید بدون بیسفنول A را خریداری کرده و استفاده نمایید.

«هاجر ذوالفقاری» کارشناس ارشد بهداشت و ایمنی مواد غذایی دانشکده تغذیه و علوم غذایی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز

پایان خبر