آلودگی متقاطع (Cross-Contamination) به انتقال عوامل بیماری‌زا یا آلودگی‌ها از یک سطح، ماده غذایی، یا ابزار به دیگری گفته می‌شود. این فرآیند ممکن است در مراحل مختلف تولید، نگهداری، آماده‌سازی و مصرف مواد غذایی اتفاق بیفتد و یکی از عوامل اصلی مسمومیت‌های غذایی است که می‌تواند از طریق تماس مواد غذایی خام با مواد غذایی پخته یا آماده‌شده، یا از طریق تماس ابزارها، سطوح و دست‌های آلوده منتقل شود. این آلودگی‌ها می‌توانند موجب بروز بیماری‌های جدی شوند. پیشگیری از آلودگی متقاطع در آشپزخانه‌ها یک عامل کلیدی برای حفظ سلامت غذایی است.

آلودگی متقاطع می‌تواند از طریق چندین مسیر رخ دهد:

تخته‌های برش: استفاده از تخته‌های برش مشترک برای گوشت خام و سبزیجات می‌تواند باعث انتقال باکتری‌ها از گوشت به سبزیجات شود.

دست‌ها: دست‌های آلوده که پس از لمس مواد غذایی خام یا آلوده، به مواد غذایی آماده‌شده یا سطوح دیگر منتقل می‌شوند.

ابزار و تجهیزات آشپزخانه:  ابزارهایی مانند چاقوها، قاشق‌ها، و فیلترهای آب می‌توانند بعد از تماس با مواد غذایی خام، عامل انتقال آلودگی باشند.

سایر سطوح: سطوح مختلف مانند کانترها، سینک‌ها و حتی یخچال‌ها ممکن است بعد از تماس با مواد غذایی خام آلوده شوند.

برای پیشگیری از آلودگی‌های متقاطع در آشپزخانه، می‌توان از چندین روش کاربردی استفاده کرد.

• استفاده از تخته‌های برش جداگانه: تخته‌های برش باید برای انواع مختلف مواد غذایی، به ویژه گوشت خام، مرغ، ماهی و سبزیجات، جداگانه استفاده شوند. این کار به جلوگیری از انتقال میکروب‌ها از مواد غذایی خام به مواد غذایی آماده‌شده کمک می‌کند.
• شستشوی دست‌ها به طور منظم: شستن دست‌ها با آب و صابون به مدت 20 ثانیه پس از لمس مواد غذایی خام، قبل از تهیه غذا و پس از استفاده از توالت می‌تواند از انتقال میکروب‌ها جلوگیری کند.
• نظافت و ضدعفونی سطوح آشپزخانه: پس از استفاده از سطوح برای آماده‌سازی مواد غذایی خام، باید این سطوح به دقت با آب و صابون شسته شوند و سپس ضدعفونی شوند. استفاده از محلول‌های ضدعفونی‌کننده مخصوص آشپزخانه می‌تواند به کاهش خطرات کمک کند.
• جدا کردن مواد غذایی خام از مواد غذایی آماده‌شده: مواد غذایی خام باید به‌ویژه در یخچال و فریزر از مواد غذایی آماده‌شده جدا نگهداری شوند. این عمل می‌تواند خطر آلودگی متقاطع را به حداقل برساند.
• پخت مواد غذایی در دمای مناسب: پخت مواد غذایی به دمای مناسب به از بین بردن میکروب‌ها و باکتری‌های بیماری‌زا کمک می‌کند. این امر از انتقال آلودگی‌ها به مواد غذایی دیگر جلوگیری می‌کند
• استفاده از دستکش و وسایل بهداشتی: استفاده از دستکش یکبار مصرف برای تهیه مواد غذایی خام و پخته می‌تواند خطر آلودگی متقاطع را کاهش دهد. همچنین باید از ابزارهای تمیز و ضدعفونی‌شده برای آماده‌سازی مواد غذایی استفاده کرد./ف.نوروزی فرد

«الهام باباعلی» کارشناس ارشد بهداشت و ایمنی موادغذایی دانشکده تغذیه و علوم غذایی

پایان خبر