در سال های اخیر چاقی و اضافه وزن به یکی از چالش های سلامت تبدیل شده است؛ مشکلی که تبعات بعدی مانند بیماری های قلبی عروقی، دیابت و فشارخون بالا را به همراه می آورد. در اینجا با مهم ترین علت هایی که موجب بروز چاقی در افراد می شود، آشنا می شویم:
عادات غذا خوردن
از جمله تغییرات زندگی بشر در طی سال های اخیر و به ویژه در جوامع شهری، افزایش اندازه و حجم مواد غذایی موجود در پرس های غذایی رستوران ها، سوپرمارکت ها و حتی در خانه ها است. به نحوی که انتظار افراد در هنگام خرید، وجود پرس های غذایی بزرگ بوده و در بسیاری از آنها به جای آنکه احساس گرسنگی یا سیری مقدار دریافت غذایی را تعیین کند، اندازه پرس غذایی تعیین کننده مقدار دریافت غذا است.
این در حالیست که مقدار غذا باید به میزانی باشد که فرد احساس رضایت نماید، اما نه بدین منظور که پرخوری کند. امروزه با افزایش تنوع غذایی نیز میزان دریافت غذایی روند صعودی داشته که موجب افزایش موارد اضافه وزن شده است. مصرف غذاهای پرچرب هم با بالا رفتن خطر چاقی در ارتباط است.
البته باید توجه داشت که حتی غذاهای عاری از چربی یا کم چربی، در صورتی که به مقدار زیادی خورده شود، می تواند حاوی انرژی بسیار زیادی باشد. به علاوه افزایش شیوع چاقی در دهه های گذشته همزمان با افزایش مصرف نوشیدنی های شیرین بوده است. از آنجایی که انرژی دریافت شده از نوشیدنی های شیرین در وعده های بعدی تعدیل نمی شود، ممکن است سبب تسریع در اضافه وزن شود.
نتایج حاصل از یک مطالعه جامع نشان داده است که نوشیدنی های شیرین شده با شکر عامل مهمی برای افزایش وزن بوده و خطری برای ابتلا به دیابت نوع دو و بیماری های قلبی عروقی به حساب می آید.
زندگی بی تحرک
داشتن یک شیوه زندگی بدون تحرک و نبود فعالیت های ورزشی، از علت های افزایش وزن است. امروزه افراد کمتری ورزش می کنند و مدت زمان بیشتری از طول روز صرف فعالیت هایی مانند مشاهده تلویزیون، استفاده از کامپیوتر، بازی های کامپیوتری و رانندگی می شود که که نیازمند انرژی کمتری هستند.
ژنتیک
مطالعات انجام شده در خانواده ها نشان داده است که شاخص توده بدنی فرد با اعضای درجه یک خانواده همبستگی دارد. در صورتی که یکی از والدین دچار اضافه وزن باشد، خطر اضافه وزن در فرزندانش افزایش می یابد. برای مثال جهش یا کمبود ژن های مرتبط با تنظیم چربی بدن، وزن بدن و احساس سیری با چاقی های شدید و زود هنگام ارتباط داده می شود.
بیماری ها و داروهای خاص
بیماری های متعددی با چاقی همراه هستند. اختلالات هورمونی که منجر به افزایش وزن می شود شامل کم کاری تیروئید، کمبود هورمون رشد در بزرگسالی، سندروم تخمدان پلی کیستیک و سندروم کوشینگ است. همچنین اختلالات روانی همچون افسردگی و سندروم خوردن شبانه با چاقی مرتبط هستند. برخی از علت های افزایش وزن نیز به دلیل مصرف برخی از ترکیبات دارویی همانند هورمون های استروئیدی، و برخی از داروهای ضد دیابت است./ف.نوروزی فرد
«مهسا موذن» دکترای تخصصی تغذیه دانشکده تغذیه و علوم غذایی شیراز
در سال های اخیر چاقی و اضافه وزن به یکی از چالش های سلامت تبدیل شده است؛ مشکلی که تبعات بعدی مانند بیماری های قلبی عروقی، دیابت و فشارخون بالا را به همراه می آورد. در اینجا با مهم ترین علت هایی که موجب بروز چاقی در افراد می شود، آشنا می شویم:
از جمله تغییرات زندگی بشر در طی سال های اخیر و به ویژه در جوامع شهری، افزایش اندازه و حجم مواد غذایی موجود در پرس های غذایی رستوران ها، سوپرمارکت ها و حتی در خانه ها است. به نحوی که انتظار افراد در هنگام خرید، وجود پرس های غذایی بزرگ بوده و در بسیاری از آنها به جای آنکه احساس گرسنگی یا سیری مقدار دریافت غذایی را تعیین کند، اندازه پرس غذایی تعیین کننده مقدار دریافت غذا است.
این در حالیست که مقدار غذا باید به میزانی باشد که فرد احساس رضایت نماید، اما نه بدین منظور که پرخوری کند. امروزه با افزایش تنوع غذایی نیز میزان دریافت غذایی روند صعودی داشته که موجب افزایش موارد اضافه وزن شده است. مصرف غذاهای پرچرب هم با بالا رفتن خطر چاقی در ارتباط است.
البته باید توجه داشت که حتی غذاهای عاری از چربی یا کم چربی، در صورتی که به مقدار زیادی خورده شود، می تواند حاوی انرژی بسیار زیادی باشد. به علاوه افزایش شیوع چاقی در دهه های گذشته همزمان با افزایش مصرف نوشیدنی های شیرین بوده است. از آنجایی که انرژی دریافت شده از نوشیدنی های شیرین در وعده های بعدی تعدیل نمی شود، ممکن است سبب تسریع در اضافه وزن شود.
نتایج حاصل از یک مطالعه جامع نشان داده است که نوشیدنی های شیرین شده با شکر عامل مهمی برای افزایش وزن بوده و خطری برای ابتلا به دیابت نوع دو و بیماری های قلبی عروقی به حساب می آید.
زندگی بی تحرک
داشتن یک شیوه زندگی بدون تحرک و نبود فعالیت های ورزشی، از علت های افزایش وزن است. امروزه افراد کمتری ورزش می کنند و مدت زمان بیشتری از طول روز صرف فعالیت هایی مانند مشاهده تلویزیون، استفاده از کامپیوتر، بازی های کامپیوتری و رانندگی می شود که که نیازمند انرژی کمتری هستند.
ژنتیک
مطالعات انجام شده در خانواده ها نشان داده است که شاخص توده بدنی فرد با اعضای درجه یک خانواده همبستگی دارد. در صورتی که یکی از والدین دچار اضافه وزن باشد، خطر اضافه وزن در فرزندانش افزایش می یابد. برای مثال جهش یا کمبود ژن های مرتبط با تنظیم چربی بدن، وزن بدن و احساس سیری با چاقی های شدید و زود هنگام ارتباط داده می شود.
بیماری ها و داروهای خاص
بیماری های متعددی با چاقی همراه هستند. اختلالات هورمونی که منجر به افزایش وزن می شود شامل کم کاری تیروئید، کمبود هورمون رشد در بزرگسالی، سندروم تخمدان پلی کیستیک و سندروم کوشینگ است. همچنین اختلالات روانی همچون افسردگی و سندروم خوردن شبانه با چاقی مرتبط هستند. برخی از علت های افزایش وزن نیز به دلیل مصرف برخی از ترکیبات دارویی همانند هورمون های استروئیدی، و برخی از داروهای ضد دیابت است./ف.نوروزی فرد
«مهسا موذن» دکترای تخصصی تغذیه دانشکده تغذیه و علوم غذایی شیراز