بیماری های قلب و عروق عامل مرگ و میر در جهان بوده است. در ایران نیز همانند بسیاری از کشورها فراوانی عوامل خطر ساز و همچنین ابتلا به بیماری های غیر واگیر که فراوان ترین آن ها بیماری های قلبی- عروقی هستند رو به افزایش است.

هیپرتاسیون یا فشار خون بالا یک علامت خطر برای بیماری های قلبی- عروقی است که پیش بینی می شود تا سال 2025 شیوع آن به 30 درصد کل جهان برسد. هیپرتاسیون سبب ایجاد حالت عدم کارایی در اندوتلیال و افزایش سختی شریان می شود.

 

 استرس اکسیداتیو در شرایطی مثل فشار خون افزایش می یابد و با غیرفعالسازی  NO(اکسید نیتریک) به عنوان عامل مهم در کاهش انبساط رگی وابسته به اندوتلیوم در هیپرتاسیون می شود. اکسید نیتریک (NO) به عنوان عامل مهم در کاهش انبساط رگی وابسته به اندوتلیوم در هیپرتاسیون می شود.

 اکسید نیتریک (NO) یکی از مهم ترین مولکول های بدن انسان است، اگرچه NO عملا در هر عضوی از بدن نقش دارد اما برای حفظ فشار خون طبیعی و جریان خون به بافت ها و محافظت از سیستم قلبی و عروقی در برابر آسیب ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

    افزایش مصرف سبزیجات جهت محافظت از بیماری های قلبی- عروقی و فشار خون می باشد. مواد مغذی موجود در سبزیجات از جمله ویتامین ها، آنتی اکسیدان ها و مواد معدنی از جمله نیترات موجب کاهش فشار خون دیاستولیک می شود.

 اخیرا نشان داده شده است که سبزیجات با نیترات بالا از جمله چغندر می تواند هم فشارخون سیستولیک و هم فشار دیاستولیک را کاهش داده و موجب حفاظت اندوتلیوم از آسیب و پیشگیری از ایسکمی مجدد گردد.

   چغندر با نام علمی beta vulgaris یک منبع عالی از آنتی اکسیدان ها و ریزمغذی ها از جمله پتاسیم، بتائین، سدیم، منیزیم، ویتامین  cو نیترات و شامل 36 کیلوکالری انرژی در هر 100 گرم است. رنگ چغندر ناشی از رنگ دانه های بنفش و زرد آن به ترتیب بتاسیانین و بتاکسانتین باشد که روی هم رفته بتالائین نامیده می شود. این بتالائین ها قابلیت بالقوه آنتی اکسیدانی دارند.

فلانوئیدها و نیترات موجب محافظت در برابر بیماری های قلبی- عروقی می شوند. نیترات غذایی به عنوان یک منبع برای نیترات اکسید و دیگر اکسیدهای نیتروژن می باشد و اثراتی مشابه NO در انسان دارد از جمله: کاهش فشار خون، مهار تجمع پلاکتی و فعالیت گشادکننده عروق دارد که موجب کاهش بیماری های قلبی- عروقی می شود.

مطالعات نشان داده شده است که مصرف 500 میلی لیتر چغندر در مدت 3 ساعت موجب کاهش قابل ملاحظه ای در فشار خون سیستولیک می شود که این عمل با افزایش سطح نیتریت پلاسما صورت می گیرد.

بنابر نتایج حاصل از مطالعات، چغندر به عنوان یک منبع نیترات غیرآلی با خاصیت گشادکنندگی عروق موجب بهبود عملکرد اندوتلیوم می شود. مصرف چغندر به هر دو حالت خام و پخته شده دارای اثرات مثبت می باشد. اگرچه مصرف خام اثرات بهتری نشان داده است.

"فاطمه شفیعی" کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشکده تغذیه و علوم غذایی دانشگاه علوم پزشکی شیراز