رشد قدی در دوران کودکی به ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و تغذیه‌ ای بستگی دارد. اگرچه الگوی ژنتیکی عمدتاً از قبل تعیین شده است، تغذیه مناسب و کافی نقش بسیار مهمی در به حداکثر رساندن پتانسیل رشد کودک ایفا می ‌کند. در این مقاله برخی از توصیه‌ های تغذیه ‌ای برای حمایت از رشد و نمو سالم کودکان آورده شده است:

۱. رژیم غذایی متعادل

پیروی از یک رژیم غذایی متعادل برای سلامت عمومی و رشد کودکان ضروری است. دقت کنید که کودک شما از تمامی انواع گروه‌ های غذایی استفاده کند.

میوه‌ ها و سبزیجات: این گروه از مواد غذایی سرشار از ویتامین ‌ها و مواد معدنی هستند و باید بخش قابل توجهی از رژیم غذایی کودک شما را تشکیل دهند. سعی کنید از میوه ها و سبزیجات با رنگ‌ های مختلف استفاده کنید تا از تنوع مواد مغذی دریافتی اطمینان حاصل شود.

غلات کامل: غذا هایی مانند برنج قهوه ‌ای، نان گندم کامل، ماکارونی سبوس دار و جو دو سر منابع مهم کربوهیدرات هستند که انرژی لازم برای رشد و فعالیت بدنی کودک را فراهم می‌ کنند.

پروتئین ‌ها: پروتئین‌های کم چرب مانند مرغ، ماهی، تخم‌مرغ، حبوبات و لبنیات را در رژیم غذایی کودک خود بگنجانید. پروتئین برای رشد و ترمیم بافت‌ ها حیاتی است.

چربی ‌های سالم: منابع چربی‌ های سالم مانند آجیل، دانه‌ ها، روغن کانولا و روغن زیتون را در برنامه غذایی کودک خود قرار دهید. این چربی ها برای سلامت بدن و تولید برخی هورمون‌ ها مهم هستند.

۲. مواد مغذی کلیدی برای رشد قدی

برخی از مواد مغذی نقش ویژه‌ ای در سلامت استخوان ‌ها و رشد قدی ایفا می‌ کنند:

کلسیم: برای رشد و تراکم استخوان ضروری است. کودکان باید کلسیم را از منابعی همچون شیر، پنیر، ماست، سبزیجات برگ سبز و محصولات غنی‌ شده با کلسیم دریافت کنند.

ویتامین D: برای جذب کلسیم و سلامت استخوان ‌ها ضروری است. کودک خود را به بازی در فضای باز جهت دریافت نور خورشید و ساخت ویتامین D تشویق کنید. همچنین، از غذا های غنی ‌شده با ویتامین D یا در صورت نیاز مکمل‌ ها استفاده نمایید.

پروتئین: همانطور که قبلاً ذکر شد، مصرف کافی پروتئین جهت تامین رشد قدی کودک الزامی است. مقدار پروتئین مورد نیاز جهت رشد قدی بسته به جنسیت، وزن، سن و سطح فعالیت بدنی کودک متفاوت است.

روی: برای رشد و نمو مهم است. منابع روی شامل گوشت، حبوبات، دانه ‌ها، آجیل، لبنیات و غلات کامل هستند.

آهن: در سلامت عمومی و رشد بافت‌ ها نقش دارد. منابع خوب آهن شامل گوشت قرمز لخم، مرغ، ماهی، لوبیا، عدس و غلات غنی ‌شده است.

۳. آب رسانی

آب‌رسانی کافی برای عملکرد کارآمد بافت های مختلف بدن کودکان حیاتی است؛ اما معمولا نادیده گرفته می شود. کودک خود را تشویق کنید که در طول روز به میزان کافی آب استفاده نماید. به علاوه، مصرف نوشیدنی‌ های شیرین شده مانند آبمیوه های صنعتی، نوشابه و دلستر را برای وی محدود کنید تا آب ‌رسانی کافی و سلامت عمومی بهتری داشته باشد.

۴. وعده‌ ها و میان‌ وعده ‌های منظم

زمان‌ های منظم و مشخص برای وعده‌ ها و میان‌ وعده‌ های غذایی بگذارید تا از دریافت کافی مواد مغذی طی روز توسط کودک خود اطمینان حاصل کنید. مصرف میان ‌وعده‌ های کوچک و سالم مانند شیر، میوه، مغزها و ... می ‌توانند به تامین روزانه مواد مغذی کمک کند و از گرسنگی نیز جلوگیری نماید.

۵. فعالیت بدنی منظم

اگرچه تغذیه برای رشد مناسب قد کودکان مهم است، انجام فعالیت بدنی نیز نقش قابل توجهی در رشد قدی دارد. ورزش منظم مانند دویدن، شنا یا انجام ورزش ‌های گروهی به تحریک تولید هورمون‌ های رشد و تامین سلامتی عمومی کودک شما کمک می کند.

۶. خواب کافی

هورمون رشد عمدتاً در طول خواب به خصوص خواب شب ترشح می‌ شود. اطمینان حاصل کنید که کودک شما بر اساس سنش خواب کافی داشته باشد. کودکان پیش‌ دبستانی به ۱۰-۱۳ ساعت خواب، کودکان سنین مدرسه به ۹-۱2 ساعت خواب و نوجوانان به 10-8 ساعت خواب نیاز دارند.

نتیجه‌گیری

هرچند ژنتیک به طور عمده بر رشد قدی کودکان تأثیر می‌ گذارد، تغذیه مناسب و کافی نیز پایه ‌ای برای رشد بهینه قدی محسوب می‌ شود. با تمرکز بر یک رژیم غذایی متعادل و سرشار از مواد مغذی ضروری و تشویق به انجام فعالیت بدنی و خواب کافی شبانه، والدین می‌ توانند به کودک خود در رسیدن به حداکثر پتانسیل رشد کمک نمایند. در نهایت، اگر همچنان راجع به رشد قدی کودک خود نگران هستید، مشورت با متخصصان تغذیه می‌ تواند راهنمایی ‌های بیشتری متناسب با نیاز های کودک شما ارائه دهد./ف.نوروزی فرد

"دکتر سحر فصحتی"، دکترای تخصصی علوم تغذیه، دانشکده تغذیه و علوم غذایی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز