ام اس (Multiple Sclerosis) یک اختلال خودایمنی است که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های عصبی حمله می‌کند. این حملات به تدریج پوشش محافظی به نام میلن را تخریب می‌کنند که به انتقال سیگنال‌های عصبی کمک می‌کند. در نتیجه، افراد مبتلا به ام اس ممکن است با مشکلات متعددی روبه‌رو شوند، از جمله خستگی مزمن، اختلالات حرکتی، مشکلات بینایی و ناتوانی‌های شناختی. این بیماری می‌تواند به شکل‌های مختلفی در افراد مختلف بروز کند و پیشرفت آن نیز متفاوت است.

تأثیر رژیم غذایی بر ام اس

در حال حاضر، هیچ دستورالعمل غذایی رسمی برای بیماران مبتلا به ام اس وجود ندارد. با این حال، تحقیقات نشان داده‌اند که برخی تغییرات غذایی ممکن است به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند. رژیم غذایی مناسب می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهاب و بهبود سلامت عمومی کمک کند. 

غذاهای مفید برای مبتلایان به ام اس

یک رژیم غذایی مناسب برای مبتلایان به ام اس شامل گروه‌های مختلف غذایی است که به بهبود سلامتی کمک می‌کنند:

میوه‌ها و سبزیجات: این گروه های غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند. میوه‌ها و سبزیجات از جمله توت‌ها، سبزیجات برگ سبز و سبزیجات رنگی تازه می‌توانند به کاهش التهاب و تقویت سیستم ایمنی کمک کنند.

غلات کامل: غلاتی مانند برنج قهوه‌ای، کینوا و جو دوسر غنی از فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که به بهبود سلامت روده و کاهش مشکلات گوارشی کمک می‌کنند.

ماهی: ماهی‌های چرب مانند سالمون و ماکرل که سرشار از اسیدهای چرب امگا-۳ هستند، به کاهش التهاب و بهبود سلامت قلب کمک می‌کنند. این اسیدهای چرب می‌توانند در کاهش عوارض بیماری‌های عصبی مؤثر باشند.

محصولات لبنی: مصرف شیر، ماست و پنیر که به عنوان منابع خوب کلسیم، ویتامین D و پروتئین شناخته می‌شوند به حفظ سلامت استخوان‌ها کمک می کند.

چربی‌های سالم: روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون، روغن آووکادو و روغن دانه کتان، منابع خوبی از چربی‌های سالم هستند که به کاهش التهاب و بهبود سلامت قلب کمک می‌کنند.

غذاهای غنی از پروبیوتیک: مانند ماست، کفیر و ترشی‌ها که به بهبود سلامت روده و سیستم ایمنی کمک می‌کنند.

غذاهایی که باید محدود یا اجتناب شوند

برای مدیریت علائم ام اس، محدود کردن یا اجتناب از برخی غذاها می‌تواند مفید باشد:

گوشت‌های فرآوری شده: مانند سوسیس، کالباس و هر نوع گوشتی که به طرز خاصی فرآوری شده است. این غذاها معمولاً حاوی نگهدارنده‌ها و چربی‌های ناسالم هستند که می‌توانند التهاب را تشدید کنند.

کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده: غذاهایی مانند نان سفید، ماکارونی و بیسکویت که حاوی شکر و کربوهیدرات‌های ساده هستند، می‌توانند باعث افزایش قند خون و در نتیجه التهاب شوند.

غذاهای سرخ‌شده: مانند سیب‌زمینی سرخ‌کرده و دیگر غذاهای سرخ‌شده که معمولاً حاوی چربی‌های ترانس هستند و می‌توانند به مشکلات گوارشی و افزایش وزن منجر شوند.

چربی‌های ترانس: این چربی‌ها در مارگارین، روغن‌های گیاهی و برخی غذاهای فرآوری شده یافت می‌شوند و می‌توانند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش دهند.

نوشیدنی‌های شیرین: شامل نوشابه‌ها، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و چای‌ شیرین که حاوی شکر اضافی هستند و می‌توانند باعث افزایش التهاب و افزایش وزن شوند.

الکل: مصرف الکل باید محدود شود، زیرا می‌تواند به بروز علائم ام اس و کاهش کیفیت خواب کمک کند.

نکات کلی برای مدیریت رژیم غذایی

برای بهبود کیفیت زندگی با ام اس، نکات زیر می‌تواند مفید باشد:

- مراقب میزان کالری مصرفی باشید: خوردن کالری کافی برای جلوگیری از خستگی و حفظ انرژی ضروری است. 

- وعده‌های غذایی را از پیش آماده کنید: تهیه غذاها به‌صورت دسته‌ای می‌تواند به صرفه‌جویی در زمان و انرژی کمک کند.

- آشپزخانه خود را مرتب کنید: قرار دادن مواد غذایی و ملزومات در مکان‌های نزدیک و دسترس‌پذیر می‌تواند به کاهش خستگی در هنگام پخت و پز کمک کند.

- استفاده از مواد غذایی آماده: خرید میوه‌ها و سبزیجات از پیش برش‌خورده می‌تواند زمان آشپزی را کاهش دهد.

- انتخاب غذاهای نرم: اگر مشکل بلع دارید، غذاهای نرم مانند ماهی پخته، موز و آووکادو می‌توانند گزینه‌های مناسبی باشند.

- کمک گرفتن از دیگران: در صورت نیاز، از دوستان یا خانواده بخواهید که در کارهای روزمره مانند تهیه غذا یا تمیز کردن کمک کنند.

- فعالیت بدنی منظم: ورزش می‌تواند به حفظ وزن مناسب، تقویت عضلات و بهبود سلامت عمومی کمک کند.

به طور کلی مبتلایان به ام اس باید به رژیم غذایی خود توجه ویژه‌ای داشته باشند. با انتخاب غذاهای مغذی و محدود کردن مصرف غذاهای مضر، می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی و کاهش علائم بیماری کمک کنند. مشاوره با پزشک یا متخصص تغذیه برای هرگونه تغییر در رژیم غذایی ضروری است./ف.نوروزی فرد

"الهه عباسی" کارشناس ارشد تغذیه دانشکده تغذیه و علوم غذایی شیراز