میکروبیوتای هر فرد مانند اثر انگشت منحصر به فرد است و با میکروبیوتای فرد دیگر متفاوت است. میکروبیوم از بدو تولد شکل می‌گیرد و تحت تاثیر میکروبیوتای مادر، محیط زندگی، تغذیه و سبک زندگی فرد قرار می گیرد. دو تا سه سال اول زندگی مهمترین زمان تکامل یک میکروبیوم سالم است. زایمان طبیعی و تغذیه نوزاد با شیر مادر باعث ایجاد و حفظ یک میکروبیوم سالم می شود. میکروبیوتای روده تحت تاثیر ژنتیک افراد نیز هست. مواجهه با سموم و داروها به ویژه آنتی بیوتیک ها و آلودگی های محیطی بر ترکیب میکروبیوتای روده تاثیرگذار است.

اهمیت میکروبیوتا:

باکتری هایی که به طور خاص در دستگاه گوارش (عمدتا روده کوچک و کولون) زندگی می کند بیشترین تأثیر را بر سلامتی دارد و ابعاد مختلف سلامتی از متابولیسم بدن گرفته تا سلامت روحی و سیستم ایمنی را تحت تاثیر قرار می دهد. این باکتری ها با سیستم ایمنی و مغز در ارتباط هستند و در هضم و جذب غذا و تبدیل مواد مغذی به موادی که برای بدن قابل استفاده باشد نقش دارد. سلامت روده وابسته به تعادل صحیح باکتری های مختلف است تا بتواند غذاها را هضم کرده و از عفونت و التهاب پیشگیری کند.

رابطه بین میکروبیوم و ابتلا به بیماری ها:

در مطالعات ارتباط بین میکروبیوتا با دیابت، چاقی، افسردگی، آسم، روماتیسم، اوتیسم و سرطان کولون دیده شده است.

در مطالعات دیده شده که باکتری‌ های روده افراد سالم با افراد بیمار متفاوت است. در افراد بیمار ممکن است نوع خاصی از باکتری ها بسیار کم و یا برعکس بسیار زیاد باشد یا انواعی از باکتری ها وجود نداشته باشند. بعضی باکتری ها ریسک بیماری ها را کاهش و بعضی افزایش می‌ دهد. اگر شما میزان زیادی از یک نوع باکتری مضر را در میکروبیوم خود داشته باشید، احتمال ابتلا به بیماری های کرون، کولیت اولسراتیو و سندروم روده تحریک پذیر در شما بیشتر است. شواهد نشان می ‌دهد که پروبیوتیک ها که حاوی باکتری های مفید هستند، می توانند مرگ و میر نوزادان نارس مبتلا به انتروکولیت نکروزان را کاهش دهند. در این جا اهمیت میکروبیوتا در چند بیماری را بررسی می کنیم:

بیماری های قلبی:

بعضی از باکتری های روده ممکن است در ایجاد رابطه بین کلسترول و بیماری قلبی نقش داشته باشند. زمانی که شما غذایی مانند گوشت قرمز یا تخم مرغ مصرف می کنید، این باکتری‌ ها ترکیبی تولید می ‌کنند که توسط کبد به تری متیل آمین ان اکساید (TMAO) تبدیل می شود. این ترکیب باعث رسوب کلسترول در عروق خونی می شود. محققان در حال تحقیق بر روی ترکیبی طبیعی در روغن زیتون و روغن هسته انگور هستند که ممکن است مانع تولید TMAO در اثر باکتری های روده شود. TMAO بیش از حد ممکن است باعث بیماری مزمن کلیه نیز شود. افرادی که نارسایی مزمن کلیه دارند نیز نمی ‌توانند این ترکیب را به خوبی از بدن دفع کنند که این مورد می ‌تواند منجر به بیماری قلبی در این افراد شود.

بیماری های التهابی روده شامل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو:

عقیده بر این است که افراد مبتلا به بیماری های التهابی روده میزان کمتری از باکتری های ضد التهابی را در روده دارند؛ البته رابطه دقیق هنوز مشخص نشده است. به نظر می رسد که بعضی از باکتری ها باعث می ‌شود سیستم ایمنی بدن به روده حمله کرده و باعث ایجاد این بیماری ها شود.

سرطان کولون:

مطالعات نشان داده است که افراد مبتلا به سرطان کولون میکروبیوتای روده متفاوتی دارند؛ بدین صورت که باکتری ‌های بیماریزا در آنها بیشتر است.

اضطراب، افسردگی، اوتیسم و درد مزمن:

در روده، پایانه‌ های سلول‌ های عصبی وجود دارد که با مغز مرتبط هستند. به این رابطه محور روده-مغز گفته می‌ شود. در مطالعات دیده شده که رابطه ‌ای بین باکتری های روده و بیماری های سیستم عصبی مرکزی مانند اضطراب، افسردگی و اختلال طیف اوتیسم وجود دارد.

آرتریت روماتوئید:

به نظر می ‌رسد که افراد مبتلا به روماتیسم میزان بیشتری از باکتری های مرتبط با التهاب را نسبت به افراد سالم دارند.

چاقی:

نبود تعادل میکروبیوم ممکن است با تاثیر بر عملکرد غده هیپوفیز، موجب تغییر در حس سیری و گرسنگی و در نتیجه ایجاد چاقی شود. از طرف دیگر غده هیپوفیز هم بر تعادل باکتری های روده اثرگذار است.

ادامه این مطلب را در مورد تاثیر رژیم غذایی بر سلامت میکروبیوتای روده، از همین پایگاه خبری در روزهای بعد دنبال کنید./ف.نوروزی فرد

«فاطمه نوری پور» کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشکده تغذیه و علوم غذایی شیراز